284. Հրաման արտահայտող նախադասությունները գտի՛ր և դրանց բայերն ընդգծի՛ր:
Կշրջես աշխարհից աշխարհ ու տուն կգաս:
Շրջի՛ր աշխարհից աշխարհ ու տուն արի՛: սա հրաման է,
Արծվի ճուտ ես պահում, որ մեծանա, արծիվ դառնա:
Արծվի ճուտ պահի՛ր, որ մեծանա, արծիվ դառնա: սա հրաման է,
Չես քնի, մինչև տատդ հեքիաթ չպատմի:
Մի՛ քնիր, մինչև տատդ հեքիաթ չպատմի: սա հրաման է,
285. Տրված բայերի հրամայական ձևերը կազմի՛ր:
Օրինակ՝
գրել – գրի՛ր – գրեցե՛ք, աղալ- աղա՛- աղացե՛ք:
Ա. Սիրել – սիրիր – սիրեցե՛ք, կանչել – կանչիր – կանչեցե՛ք, նկարել – նկարիր – նկարեք, լսել – լսիր – լսեցե՛ք, նստել – նստիր – նստեցե՛ք, կանգնել – կանգնիր – կանգնեցե՛ք, զանգել – զանգիր – զանգեցե՛ք, կապել – կապիր – կապեցե՛ք, փրկել – փրկիր – փրկեցե՛ք, կապկպել – կապկպիր – կապկպեցե՛ք , կոտրատել – կոտրատիր – կոտրատեցե՛ք, կապոտել – կապոտիր – կապոտացե՛ք:
Բ. Խաղալ – խաղա – խաղացե՛ք, սողալ – սողա – սողացեք, կարդալ – կարդա – կարդացեք, գնալ – գնա – գնացեք, մնալ – մնա – մնացեք, գոռալ – գոռա – գոռացեք:
286. Տրված բայերը հրամայական դարձրո՛ւ և Բ շարքի բայերի հրամայական ձևերով կազմի՛ր նախադասություններ:
Ա. Հեռանալ – հեռացիր, գոհանալ – քոհացեք, վախենալ – վախեցիր, կամենալ – կամեցիր, հասնել – հասիր, թռչել – թռչիր, մեռնել – մեռան, կորչել – կորչիր, փախչել:
Բ. Ուտել, գալ, տալ, լինել, տեսնել, ելնել:
287. Հրամայի՛ր և արգելի՛ր (տե՛ս օրինակը): Կետադրությանն ուշադրություն դարձրո՛ւ:
Օրինակ՝
հավաքել – հավաքեցե՛ք կամ հավաքե՛ք – մի՛ հավաքեք:
Մաքրել – մաքրեցե՛ք – մի՛ մաքրեք:
Գնալ – գնացե՛ք – մի՛ գնաք կամ մի՛ գնացեք:
Հեռանալ – հեռացե՛ք – մի՛ հեռանաք կամ մի՛ հեռացեք:
Վճարել – վճարեցե՛ք կամ վճարեք – մի վճարեք, հաշվել – հաշվեցե՛ք կամ հաշվեք -մի հաշվեք, հանել – հանեցե՛ք կամ հանեք – մի հանեք, գումարել – գումարեցե՛ք կամ գումարեք – մի գումարեք, գողանալ – գողացե՛ք – մի գողացե՛ք, բարձրանալ – բարձրաձեք – մի բարձրացե՛ք, խաղալ – խաղացե՛ք – մի խաղացիր, խոսել – խոսացե՛ք – մի խոսացե՛ք, փորել – փորեցե՛ք – փորեք – մի փորեցե՛ք, գիտենալ – իմացե՛ք – մի իմացե՛ք, մոտենալ – մոտեցե՛ք – մի մոտեցե՛ք:
Ժխտական խոնարհում
289. Նախադասությունները ժխտական դարձրո՛ւ: Ինչի՞ միջոցով արեցիր:
Օրինակ՝
Նա երեկոյան բակում էր: -Նա երեկոյան բակում չէր:
Ձկների բնակարանը ծովն է: -Ձկների բնակարանը ծովն չէ:
Հատուկ նշված տեղով անցավ փողոցը: -Հատուկ նշված տեղով չանցավ փողոցը:
Առանց ջրի կյանք կա: -Առանց ջրի կյանք չկա:
Ճահճուտներում փարթամ խոտ ու հսկա ծառեր կան: -Ճահճուտներում փարթամ խոտ ու հսկա ծառեր կան
Առակագիր Կռիլովը երկար ժամանակ աշխատեց Պետերբուրգի հանրային գրադարանում: -Առակագիր Կռիլովը երկար ժամանակ աշխատեց Պետերբուրգի հանրային գրադարանում:
290. Նախադասություaնները ժխտական դարձրո՛ւ: Ի՞նչ փոփոխություններ կատարեցիր:
Օրինակ՝
Մարդը թափահարում է դրոշակը: – Մարդը չի թափահարում դրոշակը:
Խաչմերուկում շարժումը կառավարում է լուսակիրը:
Այդ լճի ջրերը սառչում են:
Նա իր երգը հորինել է ժողովրդի համար:
Շունչը պահած մարդը կարողանում է ջրի տակ մի րոպեից ավելի դիմանալ:
Նա հետաքրքրվում էր ամեն ինչով:
Նրա հարցերի թիվը հիմա մեծացել:
Երկու գրքերն իրարից տարբերվում են:
Նյութը կարդա, և հիշիր
Բայը ցույց է տալիս գործողություն: Բայի ուղիղ ձևերն ունեն -ել կամ -ալ վերջավորություն (խոսել, խաղալ): Բայն ունի երեք դեմք՝ (I, II, III), և երկու թիվ՝ (եզակի, հոգնակի), որոնք արտահայտվում են բայական համապատասխան վերջավորություններով կամ օժանդակ բայի ձևերով (եմ, ես, է, ենք, եք, են, էի, էիր, էր, էինք, էիք, էին):
Բայը կարող է ցույց տալ ներկայում կատարվող, անցյալում կատարված կամ դեռ չկատարված, կատարվելիք գործողություն: Ըստ դրա էլ բայն ունի երեք ժամանակ՝ ներկա (գրում եմ), անցյալ (գրել եմ, գրեցի, գրում էի) և ապառնի (գրելու եմ, գրեմ, կգրեմ, պիտի գրեմ):